W erze cyfrowej coraz więcej usług, informacji i komunikacji przenosi się do internetu. Strony internetowe stały się podstawowym źródłem wiedzy, narzędziem kontaktu, a także platformą sprzedaży. Jednak aby mogły z nich korzystać wszystkie osoby, również te z niepełnosprawnościami, muszą spełniać określone zasady dostępności. W tym miejscu pojawia się pojęcie WCAG – zbiór wytycznych, które określają, jak powinna być zbudowana strona, aby była dostępna dla każdego użytkownika.
Co to jest WCAG?
WCAG to skrót od Web Content Accessibility Guidelines – czyli Wytyczne dotyczące dostępności treści internetowych. Jest to zestaw standardów opracowany przez międzynarodową organizację W3C (World Wide Web Consortium) i grupę roboczą WAI (Web Accessibility Initiative). Celem WCAG jest ułatwienie korzystania ze stron internetowych osobom z różnymi ograniczeniami – wzrokowymi, słuchowymi, ruchowymi, poznawczymi czy neurologicznymi.
Wytyczne WCAG są obecnie dostępne w wersji 2.1, a wersja 2.2 została oficjalnie opublikowana w październiku 2023 roku. WCAG opiera się na czterech zasadach, które tworzą tzw. model POUR:
- Perceivable (Postrzegalność) – użytkownicy muszą być w stanie dostrzec informacje przedstawione na stronie (np. teksty alternatywne dla grafik).
- Operable (Funkcjonalność) – strona musi być możliwa do obsługi (np. za pomocą klawiatury lub czytników ekranowych).
- Understandable (Zrozumiałość) – treści i interfejsy muszą być zrozumiałe (np. prosty język, spójna nawigacja).
- Robust (Solidność) – strona powinna działać z różnymi technologiami asystującymi i przeglądarkami.
Poziomy zgodności WCAG
WCAG definiuje trzy poziomy zgodności:
- Poziom A – minimalny poziom dostępności,
- Poziom AA – poziom rekomendowany (i najczęściej wymagany przez przepisy),
- Poziom AAA – najbardziej restrykcyjny, bardzo trudny do osiągnięcia w praktyce.
W Polsce oraz większości krajów UE, dla sektora publicznego obowiązkowy jest poziom AA.
Kogo dotyczy obowiązek stosowania WCAG?
W Polsce obowiązek zapewnienia dostępności cyfrowej wynika z:
- Ustawy z dnia 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych (Dz.U. 2019 poz. 848),
- oraz z przepisów unijnych – Dyrektywy 2016/2102 Parlamentu Europejskiego.
Obowiązek dotyczy m.in.:
- urzędów i instytucji państwowych,
- samorządów (gminy, miasta, powiaty),
- szkół, uczelni, szpitali i innych jednostek budżetowych,
- jednostek realizujących zadania publiczne.
W praktyce oznacza to, że np. strona internetowa urzędu miasta, szkoły publicznej czy biuletyn BIP musi być zgodna z WCAG 2.1 na poziomie AA.
Dlaczego dostępność jest ważna także dla firm?
Choć prywatne firmy (np. sklepy internetowe, strony firmowe) nie mają obowiązku prawnego stosowania WCAG, warto zadbać o dostępność z kilku powodów:
1. Zasięg i większa liczba użytkowników
Szacuje się, że w Polsce ok. 12% społeczeństwa to osoby z różnymi rodzajami niepełnosprawności. Dostępna strona umożliwia dotarcie do tej grupy klientów – bez barier.
2. Lepsze SEO
Dostępność często pokrywa się z zasadami optymalizacji SEO: opisy alternatywne, czytelna struktura nagłówków, poprawna semantyka HTML. Strona zgodna z WCAG ma więc większe szanse na wysokie pozycje w Google.
3. Wizerunek i odpowiedzialność społeczna
Firmy dbające o dostępność budują pozytywny wizerunek jako odpowiedzialne społecznie i nowoczesne marki. To istotne zwłaszcza w branżach usługowych, edukacyjnych, medycznych czy publicznych.
4. Przyszłościowość
W niedalekiej przyszłości również sektor prywatny może zostać objęty obowiązkiem dostępności – tak jak to już ma miejsce w wielu krajach (np. USA – ADA, Francja, Niemcy). W 2025 roku wchodzi w życie Europejski Akt o Dostępności, który częściowo obejmie także e-commerce.
Przykłady elementów dostępnych stron
- Teksty alternatywne dla obrazków (alt text) – czytniki ekranowe mogą „przeczytać” opis grafiki.
- Kontrast kolorystyczny – np. jasny tekst na ciemnym tle lub odwrotnie.
- Obsługa z poziomu klawiatury – bez konieczności używania myszy.
- Transkrypcje filmów – napisy dla osób niesłyszących.
- Czytelna struktura nagłówków (H1, H2, H3…) – umożliwia łatwiejszą nawigację.
- Formularze z etykietami i komunikatami błędów – zrozumiałe dla każdego.
Jak sprawdzić dostępność strony?
Istnieje wiele narzędzi do sprawdzania zgodności strony z WCAG:
- WAVE (Web Accessibility Evaluation Tool) – https://wave.webaim.org
- Lighthouse (wbudowane w przeglądarkę Chrome) – dostępność jako jedna z kategorii.
- axe Accessibility Checker – rozszerzenie do Chrome.
- AChecker – sprawdza elementy WCAG 2.0/2.1.
- Validator od Fundacji Widzialni – dedykowany polskim stronom publicznym.
Warto pamiętać, że narzędzia automatyczne nie wykryją wszystkich błędów – część problemów wymaga testów manualnych i oceny eksperta.
Co grozi za brak dostępności?
W przypadku jednostek publicznych brak spełnienia wymagań WCAG może skutkować:
- zgłoszeniem przez obywatela wniosku o zapewnienie dostępności,
- skargą do organu nadzorczego (np. ministra),
- karą administracyjną do 10 000 zł (z możliwością zwiększenia do 50 000 zł przy braku reakcji).
Prywatne firmy obecnie nie podlegają karom, ale ryzykują:
- Utratę klientów,
- Gorsze wyniki w SEO,
- Negatywny PR.
Podsumowanie
Dostępność cyfrowa to nie tylko obowiązek prawny, ale przede wszystkim element odpowiedzialności społecznej, profesjonalizmu i troski o użytkownika. WCAG to konkretne zasady, dzięki którym strony internetowe stają się czytelne, zrozumiałe i dostępne dla wszystkich – bez względu na wiek, niepełnosprawność czy sposób korzystania z sieci.
Dostosowanie strony do wymagań WCAG to inwestycja, która się opłaca – zarówno wizerunkowo, jak i biznesowo. Jeśli planujesz tworzyć stronę internetową, aktualizować istniejącą, albo działasz w sektorze publicznym – warto rozpocząć wdrażanie zasad dostępności już teraz.